مقبره حسن دمستانیزیارتگاه حسن دمستانی، در محله جباویین، در شهر حله، کشور عراق، نزدیک زیارتگاه جمال‌الدین ابوالفضائل احمد بن طاووس قرار دارد و به شیخ حسن دمستانی بحرانی، از عالمان و شاعران شیعه بحرین در سده دوازدهم هجری، منسوب است. ۱ - معرفی اجمالینسب او را حسن بن محمد بن علی بن خلف بن ابراهیم بن ضیف‌الله گفته‌اند. او اصالتاً از روستای عالی حویص بحرین بود. اما به علت سکونت در روستای دمستان، به این روستا منسوب شده است. امروزه روستای زادگاه وی، ویران شده است. اما برخی از آثار آن، همچنان دیده می‌شود، به‌طوری‌که قبر پدر وی، محمد نیز کنار مسجد مجاور چشمه، معروف به عین حویص، باقی مانده است. صاحب انوار البدرین، در مدح دمستانی، بسیار مبالغه نموده و زهد و تقوای وی را ستوده است. [۳]
بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین، ص۲۱۷.
۲ - آثاردمستانی، دارای آثار منثور و منظومی است که از مشهورترین آنها، می‌توان به الانتخاب الجید لتنبیهات السید (در علم رجال) اشاره کرد که در واقع، منتخبی از تنبیه الاریب فی ایضاح رجال التهذیب تالیف سید‌هاشم بحرانی (متوفای ۱۱۰۷ ه. ق) می‌باشد. [۴]
بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین، ص۲۱۷.
برخی از دیگر آثار وی، عبارت‌اند از: رسالة فی استحباب الجهر بالتسبیح فی الاخیرتین، اوراد الابرار فی ماتم الکرار که مقتل منظوم امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) است و نیز کتاب منظومة فی التوحید (در بیش از صد بیت). ۳ - اشعاراشعار دمستانی، در مجموعه‌ای با عنوان نیل الامانی، گردآوری و در بحرین، منتشر شده است. مشهورترین قصیده وی، قصیده‌ای است که در آن، مقتل امام حسین (علیه‌السّلام) را به نظم درآورده است که با این بیت، آغاز می‌شود: [۶]
بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین، ص۲۱۷ - ۲۱۸.
احرم الحجاج عن لذاتهم بعض الشهور •••• وانا المحرم عن لذاته کل الدهور ۴ - محل دفندمستانی، بعدها سکونت‌گاه خود، دمستان بحرین را ترک کرد و به شهر قطیف (امروزه در منطقه شرقی عربستان سعودی، واقع است.) مهاجرت نمود و تا پایان عمر، در آنجا به‌سر برد. او در سال ۱۲۸۱ ه. ق، از دنیا رفت و در قبرستان حَبّاکه این شهر، به خاک سپرده شد. [۷]
بحرانی، علی بن حسن، انوار البدرین، ص۲۲۰.
(سماوی سال وفات وی را ۱۱۸۱ ق ذکر کرده است.) امروزه این قبرستان، به نام قبرستان خَبّاقه شناخته می‌شود و قبر شیخ حسن دمستانی، تا به امروز، کنار دیوار مسجد عابدات، داخل این قبرستان، باقی مانده است.با توجه به وجود قبر وی در قطیف، بنابراین برای مزار منسوب به وی در حله، نمی‌توان اعتبار تاریخی قائل شد و باید آن را قبر عالم دیگر یا فقط مزاری نمادین برای دمستانی، به شمار آورد. ۵ - پانویس
۶ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مقبره حسن دمستانی» ج۲، ص۷۰. |